Adaptogeny i nootropiki - przywracanie równowagi w organizmie i poprawianie funkcji poznawczych
Witaminy i składniki mineralne są z nami od lat i większość z nas mniej więcej orientuje się co do ich niezbędności i właściwości. Nie wszyscy jednak słyszeli o adaptogenach i nootropikach. Warto poznać ich specyfikę i działanie, bo odpowiednio dobrane i umiejętnie stosowane mogą uczynić dużo dobrego - zapobiegać rozwojowi wielu dolegliwości, łagodzić wpływ stresu i warunków współczesnego, zabieganego życia, stymulować układ odpornościowy, pracę mózgu i usprawniać funkcje poznawcze.
Adaptogeny - przywracanie równowagi organizmu
Adaptogeny to substancje aktywne pochodzenia roślinnego, które odpowiadają za właściwości adaptogenne, czyli pomagające utrzymać pożądaną równowagę w organizmie i zwiększające odporność na stres w każdej jego postaci. Działają anabolicznie, antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie. Nie leczą schorzeń, ale pomagają im zapobiegać. Działają ochronnie na wątrobę, wspomagają w utrzymaniu prawidłowego poziomu cukru we krwi, wspierają metabolizm, pozytywnie oddziałują na układ immunologiczny, chronią przed rozwojem miażdżycy i poprawiają procesy myślowe.
Bardzo chętnie sięgają po nie sportowcy zawodowi i amatorzy, osoby interesujące się terapiami naturalnymi, ale też ludzie zapracowani, żyjący w dużym stresie i szybkim tempie. Niewątpliwą korzyścią adaptogenów jest to, iż rzeczywiście pomagają w utrzymaniu dobrej kondycji fizycznej i psychicznej. Mają też przewagę nad innymi, znanymi substancjami stymulującymi, gdyż zamiast powodować nagły skok energii, po którym nieuchronnie następuje jej spadek, oddziałują długofalowo, przywracając równowagę i normalizując pracę organizmu. Co bardzo ważne, nie są też one uzależniające.
Stosowanie adaptogenów jest bezpieczne, jednak jak w przypadku każdej suplementacji, istnieją pewne przeciwwskazania, jak np. zażywanie leków hormonalnych i antydepresyjnych, ciąża i karmienie piersią oraz spożywanie alkoholu, nadciśnienie i cukrzyca. Dlatego zanim sięgniemy po jakikolwiek specyfik, skonsultujemy tę decyzję z lekarzem.
Oferta adaptogenów jest obecnie bardzo bogata. Za chwilę zajmiemy się omówieniem poszczególnych ich rodzajów, ale najpierw ustalimy kwestię formy, w jakiej będziemy je przyjmować. Dostępne są kapsułki, krople, nalewki oraz proszki. Najlepiej przyswajalne będą wyciągi płynne, które zawierają najmniej dodanych substancji. Stosuje się je zwykle w doustnie (pod język) postaci kilku kropli preparatu.
Ashwagandha (Withania somnifera)
Działa przeciwzapalnie, antyoksydacyjnie, przywraca równowagę układu immunologicznego i nerwowego. Normalizuje gospodarkę hormonalną. Wspiera nocną regenerację i ułatwia zasypianie. Może być pomocna w zapobieganiu osteoporozie i chorobom metabolicznym. Szczególnie polecana jest osobom ze schorzeniami tarczycy, zwłaszcza chorobą Hashimoto i niedoczynnością, insulinoopornoością i zespołem policystycznych jajników. Polecana jest także sportowcom, również amatorom. Jej działania docenią kobiety w czasie menopauzy, osoby borykające się z depresją i zaburzeniami lękowymi oraz narażone na silny stres.
Traganek błoniasty (Astragalus membranaceus)
Traganek ma właściwości antyoksydacyjne, immunomodulujące i przeciwzapalne. Ceniony jest głównie jako wspomagacz działania układu odpornościowego, dlatego najczęściej przyjmowany jest w okresach zwiększonego ryzyka zachorowań, a także przez osoby z obniżoną odpornością.
Szczodrak krokoszowaty (Rhaponticum carthamoides)
Swoje właściwości zawdzięcza substancjom czynnym z grupy ekdysonów oraz laktonów seskwiterpenowych. Ekdysony to pochodne steroidowe, najlepiej poznany jest 20-hydroksyekdyson. Wpływa on na obniżenie poziomu glukozy we krwi oraz unormowanie gospodarki lipidowej, wykazuje działanie wspierające pracę wątroby, układu immunologicznego i nerwowego. Przypisuje się mu także właściwości anaboliczne, czyli wspieranie syntezy białek mięśniowych oraz ochronę przed ich rozpadem. Laktony seskwiterpenowe to natomiast związki o działaniu przeciwnowotworowym, przeciwzapalnym, przeciwcukrzycowym, przeciwbólowym, przeciwpasożytniczym, przeciwgrzybiczym i bakteriostatycznym.
Szczodrak wspomaga więc budowę masy mięśniowej, zwiększa wydolność organizmu i pozytywnie wpływa na metabolizm. Poprawia również koncentrację, zdolności poznawcze oraz pomaga osobom doświadczającym przewlekłego stresu i przepracowanym. Warto również dodać, że szczodrak wpływa na podniesienie zdolności seksualnych u mężczyzn, można więc go stosować w przypadku zaburzeń potencji i problemów z libido.
Różeniec górski (Rhodiola rosea)
Różeniec górski jest polecany zwłaszcza osobom narażonym na długotrwały stres - łagodzi jego skutki i zwiększa odporność na niego. Dobrze wpływa także na wydolność i regenerację u osób uprawiających sport. Pomaga w sytuacji spadków energii, działając jak naturalny doping. Polecany jest także osobom z alergiami i obniżoną odpornością oraz depresją i napadami lękowymi. Wspomaga koncentrację, zapamiętywanie i procesy uczenia się. Ze względu na jego wpływ na układ nerwowy nie należy przesadzać z ilością przyjmowanego preparatu, gdyż może się to objawić roztrzęsieniem, bezsennością i nadmiernym pobudzeniem. Z powodu braku badań, różeńca nie powinny przyjmować kobiety w ciąży i karmiące.
Cytryniec chiński (Schisandra chinensis)
Cytryniec chiński wspomaga wytrzymałość fizyczną i pomaga zachować dobrą kondycję psychiczną, zwłaszcza u osób narażonych na stres. Działa ochronie na komórki nerwowe i optymalizuje poziom neuroprzekaźników. Wpływa pozytywnie na pamięć, koncentrację i zdolności poznawcze. Pomaga w terapii choroby Alzheimera i Parkinsona. Stosuje się go w stanach depresyjnych. Wspiera regenerację i chroni komórki wątroby. Ze względu na swoje właściwości, cytryniec stosowany jest w leczeniu chorób wątroby - stłuszczeniu, zapaleniu czy marskości. Pozytywnie wpływa na układ odpornościowy i krążenia. Wspiera prawidłową pracę układu hormonalnego u kobiet i może zmniejszać objawy menopauzy. Istnieją doniesienia naukowe, które wskazują na przeciwnowotworowe działanie cytryńca, zwłaszcza w przypadku raka wątroby, jelita grubego, jajników, skóry i białaczki.
Gotu kola - Wąkrotka azjatycka (Centella asiatica)
Ten adaptogen jest stosowany głównie w celu poprawy pamięci i koncentracji. Ma on także właściwości wyciszające, przeciwdepresyjne i przeciwlękowe. Pozytywnie wpływa na układ odpornościowy, poprawia wygląd i elastyczność skóry, przyspiesza regenerację i gojenie się ran oraz wzmacnia naczynia krwionośne i poprawia funkcjonowanie układu krwionośnego.
Stosuje się ją w leczeniu żylaków, pękających naczynek krwionośnych i cellulitu. Może być także stosowana miejscowo na skórze - pomaga leczyć drobne oparzenia, łuszczycę, zapobiega bliznom pooperacyjnym oraz rozstępom. Gotu kola wykazuje właściwości przeciwzapalne oraz antyoksydacyjne. Jest środkiem wspierającym długowieczność i zachowanie młodego wyglądu.
Korzeń maca (Lepidium meyenii, Lepidium peruvianum)
Korzeń maca nazywany jest „peruwiańskim żeń-szeniem” a znany jest głównie jako afrodyzjak. Ze względu na to, że wpływa na regulację poziomu estrogenów, sprawdza się u kobiet starających się zajść w ciążę oraz przechodzących menopauzę. Wspiera także płodność u mężczyzn. Ale to nie wszystko.
Korzeń maca jest bogaty także w polifenole - mające właściwości przeciwutleniające, witaminy z grupy B, składniki mineralne - wapń, cynk, miedź i żelazo, sterole, makamidy oraz błonnik. Zawiera również węglowodany, białka i tłuszcze - głównie "dobre" nienasycone kwasy tłuszczowe.
Korzeń maca może także pozytywnie wpływać na kości, chroniąc przed rozwojem osteoporozy. Jego przyjmowanie jest bezpieczne. Przy nadmiernym spożyciu mogą pojawić się jednak wzdęcia. Nie powinny go brać kobiety w ciąży i karmiące, a osoby chorujące na tarczycę, powinny przyjmowanie korzenia macy skonsultować z lekarzem.
Bakopa drobnolistna (Bacopa monnieri)
Eleuterokok kolczasty (Eleutherococcus senticosus)
Eleutrokok kolczasty zwany także żeń- szeniem syberyjskim od wieków uważany za roślinę zapewniającą witalność i długowieczność. Wspiera odporność organizmu, wpływając na układ immunologiczny. Wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwzapalne. Zawarte w nim substancje działają pobudzająco na układ nerwowy, wspomagają radzenie sobie ze stresem, zarówno psychicznym, jak i fizycznym. Eleuterokok chroni serce, wątrobę i mózg przed szkodliwym działaniem toksycznych substancji i wspiera ich regenerację. Jest polecany zwłaszcza w celu podniesienia odporność organizmu, w stanach przemęczenia, osłabienia czy w trakcie rekonwalescencji. Pomaga także na zaburzenia krążenia i pozytywnie wpływa na libido.
Przeprowadzone badania kliniczne potwierdziły skuteczność eleuterokoka w leczeniu cukrzycy, przeziębienia i opryszczki narządów płciowych. Brakuje jednak jednoznacznych dowodów na jego skuteczność w poprawie wyników sportowych, funkcji poznawczych, redukcji zmęczenia, osteoporozie czy chorobie zwyrodnieniowej stawów.
Eleuterokoka nie powinny przyjmować osoby zażywający niektóre leki, ponieważ substancje w nim zawarte mogą wchodzić w interakcję z tymi pochodzącymi z leków lub potęgować ich działanie. Chodzi tu głównie o leki przeciwzakrzepowe, przeciwpłytkowe i przeciwcukrzycowe, a w przypadku leków uspokajających możemy zaobserwować nasilenie ich działania. Zwykle przyjmowanie eleuterokoka nie powoduje skutków ubocznych, ale u niektórych mogą pojawić się zaburzenia żołądkowo-jelitowe, bóle głowy i pokrzywka.
Żeń-szeń (Panax ginseng)
Jest to chyba najlepiej poznana i popularna roślina stosowana praktycznie na całym świecie. Nic dziwnego, bo żeń-szeń obfituje w ponad 200 substancji aktywnych. Żeń-szeń wpływa na ośrodkowy układ nerwowy, usprawniając koncentrację i zapamiętywanie. Chroni przed osteoporozą, obniża poziom cholesterolu, ma właściwości przeciwcukrzycowe i przeciwnowotworowe. Wpływa pobudzająco na układ immunologiczny, zwiększając odporność organizmu. Można go także stosować w celu zyskania młodszego wyglądu skóry i zapobiegawczo przeciwko wypadaniu włosów. Najpopularniejsze zastosowanie żeń-szenia to pomoc w zaburzeniach erekcji u mężczyzn. Jedną z najważniejszych substancji obecnych w żeń-szeniu są ginsenozydy, które wpływają na zwiększenie zdolności hemoglobiny do przyłączania tlenu, co poprawia wydolność w czasie wysyłki fizycznego i sprawność umysłową.
Nie powinno się spożywać żeń-szenia wieczorem lub po wypiciu dużej ilości kawy czy przyjęciu preparatu z kofeiną, ponieważ może się to objawić trudnością z zasypianiem i roztrzęsieniem. Żeń-szeń w zbyt dużych dawkach powoduje podniesienie ciśnienia i zaburzenia rytmu pracy serca. Może także pojawić się biegunka i/lub wysypka.
Nie zaleca się przyjmowania żeń-szenia kobietom w ciąży i karmiącym oraz osobom zmagającym się z nadciśnieniem, chorobami serca, hemofilią i hipoglikemią, a także przyjmującym warfarynę - lek stosowany w leczeniu zakrzepicy i zatorowości płucnej. Nie warto także łączyć żeń-szenia z innymi preparatami pobudzającymi.
Kordyceps chiński (Cordyceps Sinensis, Maczużnik chiński)
Kordyceps jest grzybem wywodzącym się z Tybetu. Wpływa na poprawę odporności, zwiększając produkcję i aktywność makrofagów i leukocytów. Wykazuje działanie przeciwzapalne. Zmniejsza reakcje alergiczne i hamuje procesy związane z powstawaniem chorób autoimmunologicznych. Zmniejsza wydzielanie śluzu i zwiększa absorpcję tlenu w oskrzelach, przez co jest skuteczny w łagodzeniu astmy i przewlekłego zapalenia oskrzeli. Pozytywnie wpływa na regenerację wątroby, pracę nerek, funkcjonowanie serca i układu krwionośnego oraz na stawy.
Reguluje także poziom cholesterolu i glukozy we krwi oraz pozytywnie wpływa na potencję. Kordyceps ma też właściwości antyoksydacyjne, dzięki czemu wykazuje działanie ochronne wobec wielu chorób. Jest chętnie stosowany przez sportowców - uważa się, że poprawia wytrzymałość i wydolność oraz może wpływać na zwiększenie produkcji ATP - substancji energetycznej, a także testosteronu - silnie anabolicznego hormonu męskiego wspierającego syntezę białek i przyrost masy mięśniowej. Pomaga także w regeneracji powysiłkowej. Z ostatnich badań wynika, że kordyceps może wykazywać także działanie przeciwnowotworowe.
Kordycepsu nie powinny przyjmować kobiety w ciąży oraz karmiące a także przyjmujące niektóre leki immunosupresyjne. Długotrwałe przyjmowanie kordycepsu stymuluje wypłukiwanie wapnia z organizmu.
Grzyby reishi (łac. Ganoderma lucidum)
Grzyby reishi, znane także jako lingzhi czy mannentake, należące do rodziny lakownicowatych, stosowane są w medycynie Dalekiego Wschodu od wieków i uważane są za lekarstwo praktycznie na wszystko, z nowotworami włącznie. Niektóre z ich właściwości są potwierdzone przez badania. Rzeczywiście stwierdzono, że mogą one wpływać wzmacniająco na odporność organizmu i skuteczną walkę z patogenami, w tym z komórkami nowotworowymi.
Uważa się, że grzyby reishi mogą pomagać także w przypadku bezsenności, kołatania serca, zawrotów głowy, duszności, kaszlu i astmy czy zapalenia płuc. Możliwe też, że mogą mieć wpływ na obniżenie ciśnienia i poziomu cholesterolu i pomagać w chorobach sercowo-naczyniowych, wątroby, nerek, wrzodach żołądka, a także wspierać organizm w walce z wirusami i nowotworami. Betaglukan, znajdujący się w grzybach reishi, wzmacnia układ odpornościowy przez zwiększenie ilości makrofagów i limfocytów T. Grzyby te wzmacniają odpowiedź układu immunologicznego osłabionego w wyniku chemioterapii.
Grzyby reishi występują w różnych odmianach charakteryzujących się różnymi kolorami - czerwonym, fioletowym, niebieskim, czarnym, żółtym i białym. Za najbardziej wartościową dla zdrowia uważa się odmianę czerwoną.
Grzybów reishi nie należy podawać dzieciom, kobietom w ciąży i karmiącym. Nie poleca się też ich łączenia z niektórymi preparatami ziołowymi np. ginko biloba. Z lekarzem powinny skonsultować przyjmowanie grzybów reishi osoby mające problemy z krzepliwością krwi, stosujące leki przeciwzakrzepowe i przeciwpłytkowe, a także pacjenci stosujący leki obniżające ciśnienie oraz osoby z niedociśnieniem. U osób zdrowych nie poleca się długiego stosowania preparatów z grzybami reishi, ponieważ mogą pojawić się negatywne objawy, jak: bóle i zawroty głowy, wysypka, niestrawność, krwawienia z nosa i krwawe stolce. Jednorazowa kuracja powinna więc trwać nie dłużej niż miesiąc.
Lion’s Mane – Soplówka jeżowata (Hericium erinaceus)
Soplówka Jeżowata to kolejny grzyb używany od wieków w praktyce Dalekiego Wschodu. Najważniejsze substancje aktywne w niej zawarte to erinacyny, które są rodzajem diterpenoidów. Mają one zdolność stymulacji produkcji komórek nerwowych, co wpływa na poprawę sprawności pracy mózgu, procesów myślowych i koncentracji oraz zapamiętywania. Soplówka może być stosowana jako uzupełnienie terapii w chorobach neurologicznych i neurodegeneracyjnych, jak Parkinson czy Alzheimer, neurastenia czy stwardnienie rozsiane. Jest także pomocna w leczeniu problemów natury psychicznej, jak nerwica, stany lękowe, zaburzenia snu i depresja; a także wspomaga organizm w walce z chronicznym stresem.
Odnotowano pozytywny wpływ soplówki na układ pokarmowy - reguluje i usprawnia jego pracę, działa ochronnie na wątrobę, jelita oraz błonę śluzową żołądka. Można ją stosować w przypadku wrzodów czy nieżytu żołądka. Soplówka ma także właściwości obniżające poziom cholesterolu szkodliwej frakcji oraz pozytywnie oddziałujące na wydolność i kondycję układu krążenia i serca. Może być stosowana jako środek na rany, ponieważ przyspiesza ich gojenie. Jedną z ważniejszych właściwości soplówki jest też pozytywny wpływ na układ odpornościowy - w następstwie jej stosowania ma miejsce wzmożona produkcja białych krwinek, które wspierają organizm w radzeniu sobie z patogenami.
W toku badań ustalono, że soplówka zawiera aż 34 substancje aktywne, m.in.:
- aminokwasy
- witaminę D3
- składniki mineralne (cynk, potas, żelazo, selen, fosfor, german, sód)
- polisacharydy
- polipeptydy
- esencjonalne kwasy tłuszczowe
- diterpeny kjatanowe (erinacyny)
- hericenon (A, B, Y-A-2)
To właśnie polisacharydy zawarte w soplówce mają właściwości immunomodulacyjne, neuroprotekcyjne i neuroregeneracyjne.
Soplówkę najlepiej dodawać do kawy lub herbaty. Rekomendowana dawka to 500 mg.
Chaga (Inonotus obliquus)
Bazylia Azjatycka "Tulsi" (Ocimum Sanctum)
Świerzbiec właściwy (Mucuna pruriens)
Buzdyganek naziemny (Tribulus Terrestris)
Buzdyganek to roślina z rodziny parolistowatych. Jego działanie opiera się głównie na zawartym w nim saponinach steroidowych. Saponiny łączą się z cholesterolem tworząc związki naśladujące testosteron. Powoduje to wyrównanie poziomu testosteronu, przyspieszenie przyrostu masy mięśniowej, wzrost wydolności, redukcję zmęczenia, przyspieszenie regeneracji powysiłkowej, wzmożone spalanie tkanki tłuszczowej oraz regulację ciśnienia krwi i poziomu cholesterolu. Saponiny wpływają pozytywnie także na żywotność plemników, skład nasienia i potencję oraz obniżają poziom DHT we krwi, związanego ze schorzeniami prostaty. Szczególne korzyści z przyjmowania preparatów zawierających buzdyganek odniosą mężczyźni po 30-tce, zwłaszcza prowadzący bardzo aktywny tryb życia.
L-teanina (aminokwas zawarty w zielonej herbacie)
L-teanina to pochodna glutaminy należąca do grupy aminokwasów niebiałkowych. Swoje działanie zawdzięcza łatwości pokonywania bariery krew-mózg. Zajdziemy ją głównie w zielonej herbacie. L-teanina pomaga w radzeniu sobie ze stresem, relaksuje i wycisza, nie powodując jednocześnie senności. Przyczynia się także do wzrostu stężenia dopaminy i serotoniny, co wpływa na poprawę pamięci, koncentracji, zdolności do uczenia się i funkcji poznawczych. L-teanina stabilizuje również nastrój i łagodzi stany lękowe. Ma też wpływ na obniżenie ciśnienia krwi.
Niektóre badania sugerują, że L-teanina może łagodzić stany napięcia przedmiesiączkowego, a także wspomagać spalanie tkanki tłuszczowej i obniżać poziom cholesterolu. Właściwości antyoksydacyjne L-taniny chronią komórki przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Może ona obniżać ryzyko zachorowania na wiele chorób, w tym nowotwory, a także działać stymulująco na układ odpornościowy.
Teaninę można przyjmować w postaci naparu z liści herbaty lub suplementu diety.Nootropiki
Niedobór serotoniny
Niedobór dopaminy
Naturalnie możemy wpływać na poziom dopaminy stosując odpowiednią dietę, bogatą w owoce i warzywa, ograniczającą tłuszcze nasycone, cukier i słodycze. Warto postawić na mocno dojrzałe banany, w których powstaje chinina dopaminowa - naturalna forma dopaminy. Alkohol w perspektywie krótkotrwałej podnosi poziom dopaminy, jednak długoterminowo jego wpływ na organizm jest bardzo szkodliwy. Nieoceniona będzie aktywność fizyczna, która korzystnie wpływa na wiele aspektów zdrowotnych.
Środki nootropowe wpływające na poziom to np. N-acetylocysteina (NAC), która zwiększa uwalnianie dopaminy oraz L-Dopa, która jest prekursorem dopaminy, a także NALT (N-acetylo L-tyrozyna). Wśród adaptogenów opisywanych wyżej wpływ na poziom dopaminy będą miały świerzbiec właściwy i L-teanina.
Niedobór GABA
GABA to neuroprzekaźnik, który ma duży wpływ na to jak radzimy sobie ze stresem. Jest neuroprzekaźnikiem hamującym, co oznacza, że blokuje nadmierny przepływ informacji, pomagając zachować równowagę w przewodnictwie i utrzymać stanu aktywności i optymalnego pobudzenia. Wpływa pozytywnie na pamięć oraz procesy uczenia się, zmniejsza podatność na stres oraz napięcie nerwowe. Jego niedobór powoduje nadmierne pobudzenie, trudności z koncentracją, niemożność zrelaksowania się, napady lękowe i paniki oraz skłonność do zamartwiania się. Do powstawania niedoborów GABA może dochodzić w przypadku insulinooporności, cukrzycy czy w przypadku zaburzeń rytmu dobowego. Regularne spożywanie alkoholu w nadmiernych ilościach osłabia łączenia się GABA z receptorami. Zbyt duży poziom GABA powoduje ospałość i brak motywacji.
Stymulująco na ten neuroprzekaźnik działa l-teanina i tauryna, a także waleriana oraz Bakopa monnieri, która zwiększa aktywność receptorów GABA. Nie ma dostatecznych dowodów na to, by popularna ostatnio suplementacja kwasem gamma-aminomasłowym wpływała na poziom GABA. Przeprowadzone badania zaprzeczają jego skuteczności, gdyż nie przechodzi on przez barierę krew-mózg. Kwas gamma-aminomasłowy stosowany doustnie ulega rozkładowi enzymatycznemu w przewodzie pokarmowym. Warto natomiast uwzględniać w diecie ryby, wołowinę, drób i jajka oraz postawić na aktywność fizyczną, zwłaszcza jogę, która pozytywnie wpływa na poziom GABA.
Niedobór acetylocholiny
Acetylocholina odpowiada za funkcjonowanie organizmu w środowisku zewnętrznym i reguluje procesy poznawcze, a także pobudza mięśnie szkieletowe, powodując ich skurcze i tym samym, umożliwiając poruszanie się. Co ciekawe, acetylocholina poprzez oddziaływanie na nerw błędny wpływa na relaksację i regenerację organizmu. W czasie wypoczynku acetylocholina oddziałuje stymulujące na procesy trawienia w układzie pokarmowym, pobudzona zostaje perystaltyka jelit. Ten neuroprzekaźnik pozytywnie wpływa również na zdolność do koncentracji, zorganizowanie, kreatywność.
Niedobór acetylocholiny pogarsza jakość snu (zaburzenia lub nawet zanikanie fazy REM - tej, w której mamy marzenia senne), powoduje też problemy z pamięcią. Objawia się zmniejszeniem siły skurczów mięśni, co może doprowadzić do ich porażenia. Może też prowadzić do miastenii, czyli autoimmunologicznej choroby mięśni która objawia się zmęczeniem, opadaniem powiek, trudnościami z przełykaniem oddychaniem oraz podwójne widzenie.
Witamina B4, czyli cholina to prekursor acetylocholiny - powstaje ona jako pierwsza w procesie syntezy, a następnie zostaje przekształcona w acetylocholinę. Warto więc zadbać o obecność produktów zawierających cholinę w diecie, np.:pieczywo pszenne, płatki owsiane, kiełki pszenicy, ryż, jogurt naturalny, orzeszki ziemne, soję, pomidory, szpinak, wołowinę, drób wieprzowinę, ryby morskie oraz jaja. W syntezie acetylocholiny biorą także udział Witamina B3, B5, B7 oraz kwasy omega-3. Więcej o witaminach, ich rolach i źródłach pokarmowych przeczytasz w ebooku "Witaminy i składniki mineralne bez tajemnic".
Środki nootropowe pomagające uregulować poziom tego neuroprzekaźnika to Huperzyna A, Alpha-GCP oraz Cytokolina CDP. Ich stosowanie powinno być jednak konsultowane z lekarzem, ponieważ mogą one doprowadzić do nadmiaru acetylocholiny, co może wywołać zespół cholinergiczny, objawiający się zaczerwienieniem skóry i zwężeniem źrenic.
Jak rozpoznać niedobór neuroprzekaźników?
Najprostszym sposobem rozpoznania niedoborów neuroprzekaźników jest uważna obserwacja siebie, swojego samopoczucia i zachowania, zwłaszcza, jeśli mamy wrażenie, że nastąpiła jakaś znacząca zmiana. Jeśli nagle zaczyna nam brakować motywacji do działania, pogarsza się nam nastrój bez żadnego wyraźnego powodu, mamy napady lęków czy paniki, nie możemy się skoncentrować, to można powziąć podejrzenie, że coś niedobrego dzieje się właśnie z poziomem neuroprzekaźników. Istnieją też pewne badania, jak test OAT (test analizy kwasów organicznych) - bada on jednak poziom neuroprzekaźników w moczu i wielu specjalistów twierdzi, że wynik nie odzwierciedla ich stężenia w mózgu. Innym narzędziem, które może wykorzystać każdy jest test Bravermana. Jest to prosty test wyboru, którego wypełnienie zajmuje około 30 minut. Pytania dotyczą cech charakteru i typowych zachowań. Test skupia się na czterech opisanych powyżej neuroprzekaźnikach, a możecie wykonać go tutaj: https://neuroexpert.org/test-bravermana/
Nie jest polecane stosowanie środków nootropowych na własną rękę - istnieje duże ryzyko przedawkowania i wystąpienia reakcji toksycznej lub zbyt długiego stosowania, co może spowodować uodpornienie się receptorów na daną substancję. Jeśli mamy podejrzenie, że za pogorszeniem nastroju, samopoczucia czy funkcji poznawczych stoi obniżony poziom neuroprzekaźników, warto udać się po poradę do lekarza, a w pierwszej kolejności zadbać o zrównoważoną dietę, unikanie stresu, dobry sen i odpowiednią dawkę codziennej aktywności fizycznej.